Tổn Thương Góc Sau Ngoài (PLC) Là Gì? Nguyên Nhân, Điều Trị

1. Tổn thương góc sau ngoài (PLC) là gì?

Tổn thương góc sau ngoài (Posterolateral Corner - PLC) là một chấn thương phức tạp xảy ra ở vùng ngoài của khớp gối. PLC là một nhóm các dây chằng và gân quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong việc ổn định khớp gối, đặc biệt là chống lại lực xoay ngoài, lực gấp gối quá mức và lực tác động từ phía sau.

Cấu trúc PLC bao gồm:

Dây chằng bên mác (Lateral Collateral Ligament - LCL)
Gân cơ khoeo (Popliteus Tendon)
Dây chằng khoeo mác (Popliteofibular Ligament - PFL)

Khi một hoặc nhiều cấu trúc này bị tổn thương, khớp gối sẽ mất ổn định, gây ra nhiều vấn đề cho người bệnh. Mức độ nghiêm trọng của tổn thương PLC có thể khác nhau, từ bong gân nhẹ đến đứt hoàn toàn các dây chằng.

2. Nguyên nhân gây tổn thương góc sau ngoài (PLC)

Tổn thương PLC thường xảy ra do:

Chấn thương thể thao: Các môn thể thao đòi hỏi sự thay đổi hướng đột ngột, va chạm mạnh hoặc tiếp đất sai tư thế (ví dụ: bóng đá, bóng rổ, trượt tuyết) có thể gây ra tổn thương PLC.
Tai nạn giao thông: Va chạm mạnh trong tai nạn xe cộ có thể gây tổn thương trực tiếp đến vùng gối.
Ngã: Ngã từ trên cao hoặc ngã với tư thế gối bị xoắn vặn cũng có thể dẫn đến tổn thương PLC.
Chấn thương phối hợp: Tổn thương PLC thường đi kèm với các chấn thương khác ở gối, như rách dây chằng chéo trước (ACL), rách dây chằng chéo sau (PCL) hoặc rách sụn chêm.

3. Triệu chứng của tổn thương góc sau ngoài (PLC)

Các triệu chứng của tổn thương PLC có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương:

Đau: Đau ở vùng ngoài của khớp gối, có thể lan xuống cẳng chân.
Sưng: Sưng quanh khớp gối, đặc biệt là ở vùng ngoài.
Lỏng khớp: Cảm giác khớp gối lỏng lẻo, không vững khi đi lại hoặc vận động.
Khó khăn khi đi lại: Đi lại khó khăn, đặc biệt là khi thay đổi hướng hoặc xoay người.
Tê bì: Tê bì hoặc ngứa ran ở bàn chân do tổn thương thần kinh mác chung (common peroneal nerve) – một biến chứng có thể xảy ra khi bị tổn thương PLC.

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào trên, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.

4. Chẩn đoán tổn thương góc sau ngoài (PLC)

Để chẩn đoán tổn thương PLC, bác sĩ sẽ thực hiện:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra sự ổn định của khớp gối bằng các nghiệm pháp đặc biệt, như nghiệm pháp xoay ngoài mâm chày (External Rotation Recurvatum Test), nghiệm pháp Varus Stress Test và nghiệm pháp Dial Test.
Chẩn đoán hình ảnh:
- X-quang: Giúp loại trừ các tổn thương xương.
- MRI (cộng hưởng từ): Giúp đánh giá chi tiết các cấu trúc dây chằng, gân và sụn ở gối, xác định mức độ tổn thương PLC và các tổn thương phối hợp khác.

5. Điều trị tổn thương góc sau ngoài (PLC)

Phương pháp điều trị tổn thương PLC phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương và các yếu tố khác, như tuổi tác, mức độ hoạt động và các tổn thương phối hợp.

5.1 Điều trị bảo tồn

Điều trị bảo tồn thường được áp dụng cho các trường hợp tổn thương PLC nhẹ (độ I hoặc độ II) hoặc khi người bệnh không có nhu cầu vận động cao.

Nghỉ ngơi: Tránh các hoạt động gây đau hoặc làm tăng thêm tổn thương.
Chườm lạnh: Chườm lạnh lên vùng gối bị đau trong 15-20 phút mỗi lần, vài lần mỗi ngày.
Băng ép: Băng ép gối để giảm sưng và ổn định khớp.
Nâng cao chân: Nâng cao chân khi nằm hoặc ngồi để giảm sưng.
Sử dụng thuốc: Sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm theo chỉ định của bác sĩ.
Vật lý trị liệu: Tập các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp quanh gối và cải thiện tầm vận động khớp.

5.2 Điều trị phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định cho các trường hợp tổn thương PLC nặng (độ III) hoặc khi điều trị bảo tồn không hiệu quả. Mục tiêu của phẫu thuật là tái tạo hoặc sửa chữa các dây chằng và gân bị tổn thương để khôi phục sự ổn định của khớp gối.

Các phương pháp phẫu thuật bao gồm:

Tái tạo dây chằng: Sử dụng mảnh ghép tự thân (lấy từ gân cơ hamstring hoặc gân bánh chè của chính bệnh nhân) hoặc mảnh ghép đồng loại (lấy từ người hiến tặng) để tái tạo các dây chằng bị đứt.
Sửa chữa dây chằng: Khâu lại các dây chằng bị rách (thường áp dụng cho các trường hợp rách gần điểm bám xương).
Tái tạo góc sau ngoài (PLC Reconstruction): Phẫu thuật phức tạp hơn, thường kết hợp tái tạo nhiều cấu trúc của PLC để đảm bảo sự ổn định tối đa cho khớp gối.

Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ phục hồi chức năng để đạt được kết quả tốt nhất.

6. Phục hồi chức năng sau điều trị tổn thương góc sau ngoài (PLC)

Phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc lấy lại chức năng vận động bình thường sau điều trị tổn thương PLC. Chương trình phục hồi chức năng thường bao gồm:

Giai đoạn sớm:
- Kiểm soát đau và sưng.
- Phục hồi tầm vận động khớp.
- Tập các bài tập isometric (co cơ tĩnh) để duy trì sức mạnh cơ bắp.
Giai đoạn giữa:
- Tăng cường sức mạnh cơ bắp (đặc biệt là cơ tứ đầu đùi, cơ hamstring và cơ bắp chân).
- Cải thiện khả năng kiểm soát và thăng bằng.
- Tập các bài tập chức năng, như đi bộ, leo cầu thang và squat.
Giai đoạn muộn:
- Tập các bài tập thể thao chuyên biệt để chuẩn bị cho việc trở lại hoạt động thể thao.
- Đánh giá chức năng toàn diện để đảm bảo người bệnh đã sẵn sàng trở lại hoạt động bình thường.

Thời gian phục hồi chức năng có thể kéo dài từ vài tháng đến một năm, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tổn thương và phương pháp điều trị.

7. Phòng ngừa tổn thương góc sau ngoài (PLC)

Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể phòng ngừa hoàn toàn tổn thương PLC, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ chấn thương bằng cách:

Khởi động kỹ trước khi tập luyện hoặc chơi thể thao.
Sử dụng kỹ thuật đúng khi thực hiện các động tác thể thao.
Tăng cường sức mạnh cơ bắp quanh gối.
Sử dụng dụng cụ bảo hộ (ví dụ: nẹp gối) khi chơi các môn thể thao có nguy cơ cao.
Tránh các hoạt động quá sức hoặc quá mạo hiểm.
Điều trị kịp thời các chấn thương gối khác để tránh gây thêm áp lực lên PLC.

Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về sức khỏe xương khớp, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa. Bạn có thể tham khảo thêm thông tin về các bệnh lý và phương pháp điều trị xương khớp tại biến dạng khớp, bong gân cổ tay hoặc biến chứng bệnh gut.

8. Các biến chứng có thể xảy ra khi tổn thương góc sau ngoài (PLC) không được điều trị

Nếu tổn thương PLC không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách, có thể dẫn đến các biến chứng sau:

Mất ổn định khớp gối mãn tính: Khớp gối trở nên lỏng lẻo và không vững, gây khó khăn khi đi lại và vận động.
Thoái hóa khớp gối: Mất ổn định khớp gối có thể gây ra sự mài mòn sụn khớp, dẫn đến thoái hóa khớp gối sớm.
Đau mãn tính: Đau kéo dài ở vùng gối, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Hạn chế vận động: Khó khăn khi thực hiện các hoạt động hàng ngày, như đi bộ, leo cầu thang hoặc chơi thể thao.
Tổn thương các cấu trúc khác của gối: Mất ổn định khớp gối có thể làm tăng nguy cơ tổn thương các dây chằng và sụn chêm khác.

9. Các câu hỏi thường gặp về tổn thương góc sau ngoài (PLC) - FAQ

9.1 Tổn thương PLC có tự khỏi được không?

Tổn thương PLC nhẹ (độ I) có thể tự khỏi với điều trị bảo tồn, nhưng tổn thương nặng hơn thường cần phẫu thuật để phục hồi sự ổn định của khớp gối.

9.2 Mất bao lâu để phục hồi sau phẫu thuật tái tạo PLC?

Thời gian phục hồi sau phẫu thuật tái tạo PLC thường kéo dài từ 9 đến 12 tháng.

9.3 Tôi có thể chơi thể thao trở lại sau khi bị tổn thương PLC không?

Có, bạn có thể chơi thể thao trở lại sau khi được điều trị và phục hồi chức năng đầy đủ. Tuy nhiên, cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ và chuyên gia vật lý trị liệu.

9.4. Làm thế nào để phân biệt đau do tổn thương PLC với các bệnh lý khác ở gối?

Đau do tổn thương PLC thường khu trú ở mặt ngoài của gối và tăng lên khi xoay ngoài cẳng chân. Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác, cần thăm khám bác sĩ và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh.

9.5. Vật lý trị liệu đóng vai trò gì trong điều trị tổn thương PLC?

Vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện tầm vận động khớp, và phục hồi chức năng vận động bình thường sau tổn thương PLC. Nó rất quan trọng trong cả điều trị bảo tồn và sau phẫu thuật.

BácsỹXươngkhớp.com là đơn vị điều trị chuyên sâu các vấn đề xương khớp, phục hồi chấn thương, chăm sóc người cao tuổi hàng đầu với sự phối hợp tinh túy của Y học cổ truyền và Y học hiện đại.

Bác sỹ Bùi Đức Ngọt

Đơn vị công tác: Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Bưu Điện, số 49, Trần Điền, Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội.
Điện thoại: 097.393.2912
Email: Zego2009@gmail.com
Fanpage: Bác Sĩ Bùi Đức Ngọt (https://www.facebook.com/BS.Bui.Duc.Ngot)