Sinh cơ học dây chằng chéo trước khớp gối

Dây chằng chéo trước (DCCT) là một trong 4 hệ thống dây chằng quan trọng của khớp gối và giữ vai trò quan trọng trong cơ chế giữ vững khớp gối ở mọi tư thế, nhờ đó giúp truyền nguyên vẹn lực qua lại khớp gối.

Về khả năng chịu lực của DCCT, theo nghiên cứu trên xác của Woo S L, DCCT ở người trẻ có lực căng tuyệt đối là: 2160 ± 157 N. Trên người già (60 – 97 tuổi), sức căng tuyệt đối là: 658 ± 129 N.

Theo các tác giả như Girgis F.G., Marshall J.L., Heavey A.J. DCCT có các chức năng sau:

• Giữ cho xương chày không trượt ra trước so với lồi cầu xương đùi. Đây là chức năng quan trọng nhất, đặc biệt khi gối gấp 30⁰.
• Phối hợp kiểm soát chuyển động của bao khớp phía ngoài ở tư thế duỗi gối cùng các DCBN và DCCS.
• Phối hợp cùng bao khớp, DCBT, DCCS giới hạn chuyển động ra ngoài của xương chày khi gối gấp.
• Kiểm soát động tác xoay ngoài, xoay trong của xương chày khi phối hợp cùng các DC bên và DCCS ở tư thế duỗi gối.
• Cùng DCCS, lồi cầu đùi, hai sụn chêm giữ cho gối không gấp quá mức.
• Cùng các thành phần còn lại của khớp gối giữ cho gối không duỗi quá mức.
• Hai DCCS và DCCT bắt chéo nhau tạo thành trục kiểm soát động tác xoay, chuyển động trước sau của đầu trên xương chày so với lồi cầu đùi và ổn định độ vững của khớp.

Bốn cơ chế làm tổn thương DCCT của gối:

• Khi gối gấp và xoay trong quá mức của xương đùi trên xương chày. Cẳng chân làm trụ tĩnh trong khi đùi và toàn thân chuyển động.
• Khi gối gấp và xoay ngoài quá mức của xương đùi trên xương chày.
• Khi gối duỗi quá mức và xoay, cẳng chân làm trụ chịu lực.
• Chấn thương khi sai khớp gối thường làm đứt cả hai dây chằng chéo.

Cơ chế thường gặp là gấp và xoay trong quá mức của xương đùi trên xương chày. Trường hợp này gặp khi chân đang làm trụ và có một lực tác động từ phía ngoài gối, kết quả là gấp gối đồng thời xương đùi sẽ xoay trong, trong khi sức nặng của cơ thể tác động lên xương chày bị giữ cố định. Hậu quả là tổn thương phần mềm và dây chằng phía trong khớp bị tổn thương. Cơ chế này hay gặp trong thể thao, nhất là bóng đá. Tùy thuộc độ lớn lực tác động mà tiếp tục gây tổn thương DCCT, DCCS, sụn chêm và dây chằng bên ngoài. Sụn chêm có thể bị kẹt giữa lồi cầu đùi và mâm chày và có thể bị rách ở vùng rìa khi cấu trúc trong gối bị thương tổn.

Cơ chế gấp và xoay ngoài ít gặp hơn và trước tiên gây tổn thương các thành phần của bao khớp phía ngoài. Mức độ thương tổn phụ thuộc vào độ lớn của lực tác động. Dây chằng bên ngoài và bao khớp phía ngoài bị tổn thương trước, tiếp đến là dây chằng khoeo choéo và khoeo cung, dải chậu chày, cơ nhị đầu đùi, thần kinh mác chung, một hoặc cả hai dây chằng chéo bị tổn thương.

Lực tác động trực tiếp vào phía trước gối khi đang duỗi tối đa, hoặc làm gối duỗi quá mức, thường gây đứt DCCT. Nếu lực tác động rất mạnh có thể làm tổn thương bao khớp phía sau và DCCS.

Tuy dây chằng thường bị tổn thương từ một trong ba cơ chế nói trên nhưng yếu tố căn bản vẫn là do dây chằng bị căng giãn quá mức và đột ngột, và do không được chuẩn bị về khả năng chịu đựng đối với một lực tác động làm căng giãn quá mức. Cường độ vận động, lực tác động và tư thế là những yếu tố có liên quan mật thiết với nhau và cùng hỗ trợ làm DCCT bị tổn thương.

_______________________________

Để chẩn đoán và điều trị sớm, chính xác các bệnh lý liên quan đến khớp gối, hãy liên hệ ngay với Bs Bùi Đức Ngọt (Zalo: 0973932912) của BsXuongkhop.com - Là bác sỹ giỏi, chuyên môn tay nghề cao, chuyên sâu về Chấn thương chỉnh hình với +10 năm kinh nghiệm điều trị và tiên phong áp dụng các biện pháp hiện đại, tiên tiến, đem lại sự hồi phục chức năng và tự tin quay trở lại với niềm đam mê thể thao.