Người Thừa Cân, Béo Phì Là Gì? Ảnh Hưởng Tới Xương Khớp

Thừa cân, béo phì không chỉ là vấn đề về thẩm mỹ mà còn là một yếu tố nguy cơ dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh về xương khớp. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về định nghĩa người thừa cân, béo phì, nguyên nhân, tác hại và các biện pháp phòng ngừa, điều trị liên quan đến các vấn đề xương khớp.

1. Người Thừa Cân, Béo Phì Là Gì?

Thừa cân và béo phì là tình trạng tích tụ mỡ quá mức trong cơ thể, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa thừa cân và béo phì dựa trên chỉ số khối cơ thể (BMI).

1.1. Chỉ Số Khối Cơ Thể (BMI)

BMI được tính bằng cân nặng (kg) chia cho bình phương chiều cao (mét). Công thức:

BMI = Cân nặng (kg) / (Chiều cao (m))^2

Phân loại theo WHO:

• BMI < 18.5: Thiếu cân
• BMI 18.5 - 24.9: Cân nặng bình thường
• BMI 25 - 29.9: Thừa cân
• BMI ≥ 30: Béo phì (chia thành các cấp độ I, II, III)

1.2. Đo Vòng Eo

Ngoài BMI, đo vòng eo cũng là một phương pháp để đánh giá tình trạng thừa cân, béo phì, đặc biệt là mỡ bụng. Mỡ bụng có liên quan chặt chẽ đến các bệnh lý chuyển hóa và tim mạch.

• Nam giới: Vòng eo > 94cm (37 inches)
• Nữ giới: Vòng eo > 80cm (31.5 inches)

2. Nguyên Nhân Gây Thừa Cân, Béo Phì

Thừa cân, béo phì là kết quả của sự mất cân bằng giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu hao. Các nguyên nhân chính bao gồm:

2.1. Chế Độ Ăn Uống Không Hợp Lý

Tiêu thụ quá nhiều calo từ thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ uống có đường, chất béo bão hòa và cholesterol. Chế độ ăn ít chất xơ, vitamin và khoáng chất cũng góp phần làm tăng cân.

2.2. Lối Sống Ít Vận Động

Ngồi nhiều, ít tập thể dục làm giảm lượng calo tiêu thụ, dẫn đến tích tụ mỡ thừa. Đặc biệt, dân văn phòng và những người làm công việc ít vận động có nguy cơ cao bị thừa cân, béo phì.

2.3. Yếu Tố Di Truyền

Di truyền có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ trao đổi chất cơ bản, phân bố mỡ trong cơ thể và khả năng kiểm soát sự thèm ăn. Tuy nhiên, yếu tố di truyền không phải là nguyên nhân duy nhất và có thể được kiểm soát thông qua lối sống lành mạnh.

2.4. Các Bệnh Lý và Thuốc Men

Một số bệnh lý như suy giáp, hội chứng Cushing, buồng trứng đa nang có thể gây tăng cân. Một số loại thuốc như corticosteroid, thuốc chống trầm cảm cũng có thể gây tác dụng phụ là tăng cân.

2.5. Stress và Thiếu Ngủ

Stress kéo dài có thể làm tăng hormone cortisol, gây thèm ăn và tích tụ mỡ bụng. Thiếu ngủ cũng ảnh hưởng đến hormone điều chỉnh sự thèm ăn, dẫn đến ăn nhiều hơn.

3. Tác Hại Của Thừa Cân, Béo Phì Đối Với Xương Khớp

Thừa cân, béo phì gây áp lực lớn lên hệ xương khớp, đặc biệt là các khớp chịu trọng lượng như khớp gối, khớp háng, cột sống. Điều này dẫn đến nhiều vấn đề về xương khớp:

3.1. Thoái Hóa Khớp

Áp lực quá lớn lên khớp làm tổn thương sụn khớp, gây viêm và thoái hóa. Người thừa cân, béo phì có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp gối, thoái hóa khớp háng, cột sống thắt lưng.

3.2. Viêm Khớp

Mỡ thừa sản xuất các chất gây viêm, làm tăng tình trạng viêm khớp. Người béo phì có nguy cơ cao bị viêm khớp dạng thấp, viêm khớp do gout.

3.3. Đau Lưng

Trọng lượng cơ thể tăng thêm gây áp lực lên cột sống, làm tăng nguy cơ đau lưng, thoát vị đĩa đệm. Các cơ bụng và cơ lưng phải làm việc nhiều hơn để duy trì tư thế, dẫn đến mệt mỏi và đau nhức.

3.4. Nguy Cơ Chấn Thương

Người thừa cân, béo phì dễ bị chấn thương khi vận động, đặc biệt là các chấn thương khớp gối, khớp cổ chân, do khớp phải chịu tải trọng lớn và khả năng giữ thăng bằng kém.

3.5. Chậm Lành Vết Thương

Béo phì có thể làm chậm quá trình lành vết thương sau phẫu thuật hoặc chấn thương xương khớp do lưu thông máu kém và tình trạng viêm kéo dài.

4. Biện Pháp Phòng Ngừa và Điều Trị

Phòng ngừa và điều trị thừa cân, béo phì là chìa khóa để giảm nguy cơ mắc các bệnh về xương khớp. Các biện pháp bao gồm:

4.1. Chế Độ Ăn Uống Lành Mạnh

• Giảm calo: Ăn ít hơn lượng calo bạn đốt cháy.
• Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt: Chúng giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất.
• Chọn protein nạc: Thịt gà không da, cá, đậu, các loại hạt.
• Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ uống có đường: Chúng chứa nhiều calo rỗng và chất béo không lành mạnh.
• Uống đủ nước: Giúp kiểm soát cơn đói và tăng cường quá trình trao đổi chất.

4.2. Tăng Cường Vận Động

• Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải hoặc 75 phút mỗi tuần với cường độ cao.
• Chọn các bài tập phù hợp: Đi bộ, bơi lội, đạp xe là những lựa chọn tốt cho người thừa cân, béo phì.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu: Để được tư vấn về các bài tập an toàn và hiệu quả.

4.3. Thay Đổi Lối Sống

• Ngủ đủ giấc: 7-8 tiếng mỗi đêm.
• Quản lý stress: Tập yoga, thiền, hoặc các hoạt động thư giãn khác.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Tham gia các nhóm hỗ trợ giảm cân, tư vấn với chuyên gia dinh dưỡng hoặc tâm lý.

4.4. Điều Trị Y Tế

• Thuốc giảm cân: Sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.
• Phẫu thuật giảm cân: Chỉ được xem xét khi các biện pháp khác không hiệu quả và người bệnh có các bệnh lý đi kèm nghiêm trọng.

5. Lưu Ý Quan Trọng

Giảm cân là một quá trình dài hơi và đòi hỏi sự kiên trì, quyết tâm. Hãy đặt mục tiêu thực tế và tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, và các chuyên gia y tế. Việc giảm cân an toàn và bền vững sẽ giúp cải thiện sức khỏe xương khớp và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Nếu bạn đang gặp các vấn đề về xương khớp liên quan đến thừa cân, béo phì, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

FAQ - Câu Hỏi Thường Gặp

Câu hỏi 1: BMI bao nhiêu là thừa cân?

Trả lời: BMI từ 25 đến 29.9 được coi là thừa cân.

Câu hỏi 2: Thừa cân có ảnh hưởng gì đến khớp gối?

Trả lời: Thừa cân làm tăng áp lực lên khớp gối, gây thoái hóa khớp, đau nhức và hạn chế vận động.

Câu hỏi 3: Nên tập luyện như thế nào khi bị thừa cân và đau khớp?

Trả lời: Nên chọn các bài tập nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên khớp như đi bộ, bơi lội, đạp xe và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu.