Biến chứng gãy 2 xương cẳng chân
Thứ Tư,
03/01/2024
Ngọt Bùi Đức
Gãy cẳng chân là một trong các chấn thương thường gặp của chi dưới. Nếu không sơ cứu, chăm sóc, theo dõi và điều trị đúng cách có thể để lại các di chứng/ biến chứng. Bài viết dưới đây mô tả các biến chứng/ di chứng liên quan đến gãy xương cẳng chân
Biến chứng ngay:
Gãy xương hở:
Nguyên tắc:
- Cố định xương chắc chắn.
- Xử trí tốt da và phần mềm.
- Phòng ngừa nhiễm khuẩn bằng kháng sinh.
- Phòng uốn ván bằng SAT 1500 đv.
Xử trí:
- Băng ngay VT (ngăn ngừa bội nhiễm), bằng thường có
- Lớp gạc tránh dính lông.
- Có bông thấm để thấm hút máu và dịch.
- Mổ lớp dầy bông không thấm nước để giữ êm và ngăn bột nhiễm.
- Băng ép: cầm máu và bất động 1 phần.
- Tại phòng khám, không nên mở băng này để ngăn NTBV, chỉ băng chặt thêm khi cần. KS và phòng uốn ván.
- Phòng mổ, cắt băng sơ cứu, làm sạch da phần dưới băng.
+ Sau vô cảm (tê tuỷ sống);
+ Mổ thì bẩn: cắt ọc da tối thiểu và cắt lớp lởp bẩn ở nông, thay dụng cụ.
+ Mổ thì sạch: rạch rộng da cân tuỳ độ sưng nề, mở rộng VT, làm sạch xương gãy, dội rửa VT với nhiều nước sạch (có khi dùng hàng chục lít), sau đó xử trí với một trong các cách sau.
- Kết hợp xương ngay, điều kiện: đến sớm trước 8h, hở độ I or II, có người mổ và đồ mổ chuyên khoa.
- Cố định ngoài bằng khung FESSA, Orthofix, Hoffmann, Ilizarov… cho gẫy hở độ III, hoặc đến muộn.
- Kéo tạ với xuyên đinh xương gót.
- Để hở bó bột.
Với gãy hở thì ngăn ngừa viêm nhiễm là quan trọng nhất, tình trạng xương là thứ 2 sau bó bột 7 ngày, nếu cần kết hợp xương thì sau đó chỉ khâu chỉ thưa. Thường không mổ, chịu xương lệch, sẹo xấu miễn là không viêm xương.
Hội chứng chèn ép khoang:
Nguyên tắc:
- Bất động xương vững.
- Giải phóng khoang chèn ép.
- Giải quyết các tổn thương mạch máu và thần kinh.
- Khoang sau: (biến chứng nặng, hay gặp trong gãy 1/3 trên xương chày)
- Bắp chân căng cứng.
- Ngón chân cử động yếu, thụ động gấp duỗi ngón đau.
Xử trí: rạch cân sau trong xương chày, kiểm tra động mạch chầy.
- Khoang trước: thường gặp sau gãy kín nhẹ, màng liên cốt không rách -> máu tụ, phù nề chèn ép động mạch chày trước, thiếu máu nuôi cơ, thường xuất hiện sau 24, sau khi bó bột xong.
- Đã nắn, bó nhưng cẳng chân đau tăng.
- Mở bột kiểm tra thấy các khối cơ trước căng cứng.
- Mạch mu chân giảm và mất dần
- Dấu hiệu thần kinh:
+ Mất cảm giác ở mu chân nhất là khe ngón 1 – 2.
+ Liệt.
Xử trí:
- Tránh để quá 6 giờ.
- Rạch cân dài ở khoang trước.
- Cố định ngoài ổ gãy hoặc kéo liên tục.
- Tránh để bàn chân đổ.
Mất da:
- Cắt bỏ da nếu bị lóc, rạch theo ô quân cơ, đính lại bắng hơi ép (tuy nhiên da lóc thường bị hoại tử).
- Nếu mất da lộ xương, trong cấp cứu nên phủ gạc lên xương lộ, sau đó chuyển vạt da che xương.
- Ở trẻ em, khi lộ xương rộng, nên khoan thủng vỏ xương nhiều lỗ, tổ chứuc hạt tuỷ sẽ mọc lên, lấp đầy rồi vá da mỏng.
- Có nhiều cách chuyển vạt:
+ Chuyển vạt lân cận.
+ Chuyển vạt từ chân kia.
+ Vạt da cơ rời, nối mạch vi phẫu.
Biến chứng sớm:
- Khớp giả nhiễm trùng:
+ Cần nhất là điều trị cho liền xương nhanh, sau đó là chống viêm.
+ Nếu trục xương xấu:
+ Đặt lại vị trí giải phẫu.
+ Cố định ngoài.
+ Sau này ghép xương xốp sau ngoài.
+ Nếu mất đoạn xương:
Làm dính chày mác.
Chuyển xương mác sang chày.
Chuyển xương mác có mạch nuôi, nối vi phẫu.
Cố định ngoài, trong khi chờ liền xương.
Loạn dưỡng Sudeck:
- Hay gặp ở bệnh nhân bó bột, không chịu tỳ khi tập đi, gãy nặng, giập nát phần mềm rộng.
- Biều hiện của rối loạn thần kinh giao cảm:
+ Sưng nề và đau, nhiều nốt phỏng.
+ Da đổi màu tím, dầy lên
+ X-quang: mất vôi rộng ở cẳng chân và bàn chân.
- Khuyên, giúp bênh nhân:
+ Tỳ dần.
+ Quấn băng chun định kỳ.
+ Gác cao chân.
+ Tập co cơ chủ động.
Di chứng:
- Chậm liền, khớp giả: sau mổ 4 tháng mà không liền là chậm liền. Qua 6 tháng không liền là khớp giả.
- Cách mổ chậm liền xương:
+ Nếu xương mác không gãy, cắt đoạn xương mác 2cm.
+ Sau 5 tháng còn khe sáng ở giữa các đầu xương: ghép xương xốp.
- Khớp giả
+ Lâm sàng: có 3 loại khớp giả chặt và lủng lẳng. Khám thấy ổ gãy không vững, đau khi tỳ.
+ Nguyên nhân di xương dịch quá nhiều, nắn quá nhiều lần, gãy hở bị mất da, gãy vụn nhiều mảnh, cố định ngắn quá, kỹ thuật kém.
+ Xử trí:
Đục gãy xương mác.
Cố định vững thẳng trục với định nội tuỷ hoặc nẹp vít và ghép xương xốp.
- Can lệch: góc lệch quá 5 độ thì tất cả các hướng là không thể chấp nhận đối với bệnh nhân đang độ tuổi lao động:
+ Khi ổ gãy chưa liền, sửa bột nắn thêm.
+ Khi ổ gãy đã liền thì căn cứ theo ảnh hưởng chức năng phải xét trước, hình thức sau.
+ Mổ sửa can lệch: đục xương, đặt lại cố định với nẹp vit có ép hoặc đinh và ghép thêm xương xốp.
__________________________________
Để chẩn đoán và điều trị sớm, chính xác các bệnh lý liên quan đến bệnh lý xương khớp, hãy liên hệ ngay với Bs Bùi Đức Ngọt (Zalo: 0973932912) và Bs Nguyễn Minh Phượng của BsXuongkhop.com - Bác sỹ giỏi, chuyên môn tay nghề cao, chuyên sâu về Chấn thương chỉnh hình với +10 năm kinh nghiệm điều trị và tiên phong áp dụng các biện pháp hiện đại, tiên tiến, đem lại sự hồi phục chức năng, tự tin quay trở lại với niềm đam mê thể thao và cuộc sống thường ngày.
