Thoái Hóa Khớp Nguyên Phát Là Gì? Nguyên Nhân & Điều Trị

Chào bạn đọc! Thoái hóa khớp nguyên phát là một vấn đề sức khỏe phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi. Bài viết này từ BácsỹXươngkhớp.com sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về thoái hóa khớp nguyên phát, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp điều trị hiệu quả nhất hiện nay. Chúng tôi hy vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng của mình và có những quyết định đúng đắn trong việc chăm sóc sức khỏe xương khớp.

1. Thoái Hóa Khớp Nguyên Phát Là Gì?

Thoái hóa khớp nguyên phát, hay còn gọi là thoái hóa khớp vô căn, là tình trạng tổn thương sụn khớp do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể hoặc do các yếu tố di truyền. Khác với thoái hóa khớp thứ phát (do chấn thương, viêm khớp...), thoái hóa khớp nguyên phát không có nguyên nhân rõ ràng.

Khi sụn khớp bị bào mòn, bề mặt khớp trở nên xù xì, gây đau nhức, cứng khớp và hạn chế vận động. Tình trạng này thường tiến triển chậm theo thời gian, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

2. Nguyên Nhân Gây Thoái Hóa Khớp Nguyên Phát

Mặc dù không có nguyên nhân cụ thể, thoái hóa khớp nguyên phát thường liên quan đến các yếu tố sau:

2.1. Tuổi Tác

Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Quá trình lão hóa làm giảm khả năng tái tạo và phục hồi của sụn khớp, khiến chúng dễ bị tổn thương hơn.

2.2. Di Truyền

Nếu trong gia đình có người bị thoái hóa khớp, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Gen di truyền có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và độ bền của sụn khớp.

2.3. Giới Tính

Phụ nữ thường có nguy cơ mắc thoái hóa khớp cao hơn nam giới, đặc biệt sau thời kỳ mãn kinh. Sự thay đổi hormone có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của xương và khớp.

2.4. Thừa Cân, Béo Phì

Trọng lượng cơ thể quá lớn tạo áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp háng, làm tăng tốc độ thoái hóa.

2.5. Dị Tật Bẩm Sinh

Các dị tật bẩm sinh ở khớp (ví dụ: trật khớp háng bẩm sinh) có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp sớm.

3. Triệu Chứng Của Thoái Hóa Khớp Nguyên Phát

Các triệu chứng của thoái hóa khớp nguyên phát thường tiến triển từ từ và có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí khớp bị ảnh hưởng và mức độ tổn thương. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến:

3.1. Đau Khớp

Đau là triệu chứng chính, thường xuất hiện khi vận động hoặc sau khi vận động nhiều. Đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, tùy thuộc vào mức độ thoái hóa. Đôi khi, bạn có thể cảm thấy đau nhói khi thực hiện một số động tác nhất định.

3.2. Cứng Khớp

Cứng khớp thường xảy ra vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu. Cơn cứng khớp có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, gây khó khăn khi cử động.

3.3. Hạn Chế Vận Động

Khớp bị thoái hóa có thể bị hạn chế vận động, khiến bạn khó thực hiện các động tác như cúi gập người, leo cầu thang, hoặc xoay khớp. Trong trường hợp nặng, bạn có thể mất khả năng vận động hoàn toàn.

3.4. Tiếng Lạo Xạo Trong Khớp

Khi vận động, bạn có thể nghe thấy tiếng lạo xạo, lục khục trong khớp. Đây là dấu hiệu của việc sụn khớp đã bị bào mòn và các bề mặt xương cọ xát vào nhau.

3.5. Sưng, Nóng Đỏ

Trong một số trường hợp, khớp bị thoái hóa có thể bị sưng, nóng đỏ do viêm. Tình trạng này thường đi kèm với đau dữ dội hơn.

4. Chẩn Đoán Thoái Hóa Khớp Nguyên Phát

Để chẩn đoán thoái hóa khớp nguyên phát, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và hỏi bệnh sử. Ngoài ra, các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh có thể được sử dụng để xác định mức độ tổn thương và loại trừ các nguyên nhân khác gây đau khớp.

4.1. Khám Lâm Sàng

Bác sĩ sẽ kiểm tra tầm vận động của khớp, tìm kiếm các dấu hiệu sưng, nóng đỏ, và đánh giá mức độ đau khi vận động.

4.2. Chẩn Đoán Hình Ảnh

X-quang: Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh cơ bản để đánh giá tình trạng khớp. X-quang có thể cho thấy hẹp khe khớp, gai xương, và các dấu hiệu thoái hóa khác.

MRI (Cộng hưởng từ): MRI cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cấu trúc khớp, bao gồm sụn, dây chằng, và các mô mềm xung quanh. MRI có thể giúp phát hiện sớm các tổn thương sụn khớp và đánh giá mức độ viêm.

Bạn có thể tìm hiểu thêm về chụp cắt lớp vi tính (CT), một phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác, tuy ít được sử dụng trong chẩn đoán thoái hóa khớp nguyên phát bằng MRI và X-quang nhưng có thể hữu ích trong một số trường hợp đặc biệt.

4.3. Xét Nghiệm Máu

Xét nghiệm máu thường không cần thiết để chẩn đoán thoái hóa khớp nguyên phát. Tuy nhiên, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để loại trừ các bệnh lý khác gây đau khớp, như viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh gút.

5. Điều Trị Thoái Hóa Khớp Nguyên Phát

Hiện nay, không có phương pháp nào có thể chữa khỏi hoàn toàn thoái hóa khớp nguyên phát. Tuy nhiên, có nhiều phương pháp điều trị giúp giảm đau, cải thiện chức năng khớp, và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.

5.1. Điều Trị Không Dùng Thuốc

Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp, cải thiện tầm vận động, và giảm đau. Một bác sỹ phục hồi chức năng có thể giúp bạn thiết kế một chương trình tập luyện phù hợp với tình trạng của mình.

Giảm cân: Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, giảm cân sẽ giúp giảm áp lực lên các khớp và làm chậm quá trình thoái hóa.

Sử dụng dụng cụ hỗ trợ: Nẹp gối, nạng, hoặc gậy có thể giúp giảm áp lực lên khớp và cải thiện khả năng vận động. Tìm hiểu thêm về các phương pháp nội cơ xương khớp để hỗ trợ điều trị.

Chườm nóng hoặc chườm lạnh: Chườm nóng có thể giúp giảm đau và cứng khớp, trong khi chườm lạnh có thể giúp giảm sưng và viêm.

5.2. Điều Trị Dùng Thuốc

Thuốc giảm đau: Paracetamol, NSAIDs (như ibuprofen, naproxen) có thể giúp giảm đau. Tuy nhiên, NSAIDs có thể gây ra các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa và tim mạch, nên cần sử dụng thận trọng và theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc tiêm corticosteroid: Tiêm corticosteroid vào khớp có thể giúp giảm đau và viêm nhanh chóng. Tuy nhiên, tác dụng của thuốc chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn và không nên tiêm quá thường xuyên.

Thuốc tiêm acid hyaluronic: Acid hyaluronic là một chất tự nhiên có trong dịch khớp. Tiêm acid hyaluronic vào khớp có thể giúp bôi trơn khớp và giảm đau. Phương pháp này thường được sử dụng cho thoái hóa khớp gối.

Thuốc bổ sung: Glucosamine và chondroitin là những chất bổ sung có thể giúp bảo vệ và tái tạo sụn khớp. Tuy nhiên, hiệu quả của các chất bổ sung này vẫn còn gây tranh cãi.

5.3. Phẫu Thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả và thoái hóa khớp gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Thay khớp: Thay khớp là phẫu thuật thay thế khớp bị tổn thương bằng khớp nhân tạo. Đây là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho thoái hóa khớp nặng. Nếu bạn bị bán trật khớp do thoái hóa, phẫu thuật có thể cần thiết để tái tạo lại cấu trúc khớp.

Các phẫu thuật khác: Trong một số trường hợp, các phẫu thuật khác như cắt xương chỉnh trục, nội soi khớp có thể được sử dụng để điều trị thoái hóa khớp.

6. Phòng Ngừa Thoái Hóa Khớp Nguyên Phát

Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn quá trình thoái hóa khớp, bạn có thể thực hiện một số biện pháp để giảm nguy cơ mắc bệnh và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh:

Duy trì cân nặng hợp lý.
Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện tầm vận động.
Tránh các hoạt động gây áp lực quá lớn lên khớp.
Ăn uống lành mạnh, bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất.
Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý về xương khớp.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về chế độ ăn uống cho người bị bệnh xương khớp, hãy tham khảo bài viết Thoát Vị Đĩa Đệm Nên Ăn Gì Kiêng Gì, mặc dù tập trung vào thoát vị đĩa đệm nhưng những nguyên tắc dinh dưỡng chung vẫn rất hữu ích.

FAQ (Câu Hỏi Thường Gặp)

7.1. Thoái hóa khớp nguyên phát có chữa khỏi được không?

Hiện nay, không có phương pháp nào chữa khỏi hoàn toàn thoái hóa khớp nguyên phát. Tuy nhiên, có nhiều phương pháp điều trị giúp giảm đau, cải thiện chức năng khớp và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.

7.2. Thoái hóa khớp nguyên phát có di truyền không?

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của thoái hóa khớp nguyên phát. Nếu trong gia đình có người bị thoái hóa khớp, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

7.3. Nên ăn gì để tốt cho khớp khi bị thoái hóa khớp nguyên phát?

Nên ăn các thực phẩm giàu vitamin D, canxi, omega-3, và các chất chống oxy hóa. Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhiều dầu mỡ, và đồ uống có cồn.

7.4. Tập thể dục như thế nào là tốt cho người bị thoái hóa khớp?

Nên tập các bài tập nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên khớp, như đi bộ, bơi lội, đạp xe, và yoga. Tránh các bài tập có cường độ cao hoặc các môn thể thao đối kháng.

7.5. Khi nào cần đi khám bác sĩ khi bị đau khớp?

Bạn nên đi khám bác sĩ nếu đau khớp kéo dài hơn vài tuần, đau dữ dội, gây hạn chế vận động, hoặc đi kèm với các triệu chứng khác như sưng, nóng đỏ.

BácsỹXươngkhớp.com là đơn vị điều trị chuyên sâu các vấn đề xương khớp, phục hồi chấn thương, chăm sóc người cao tuổi hàng đầu với sự phối hợp tinh túy của Y học cổ truyền và Y học hiện đại.

Bác sỹ Bùi Đức Ngọt

- Đơn vị công tác: Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Bưu Điện, số 49, Trần Điền, Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội.

- Điện thoại: 097.393.2912

- Email: Zego2009@gmail.com

- Fanpage: Bác Sĩ Bùi Đức Ngọt (https://www.facebook.com/BS.Bui.Duc.Ngot)