Thấp khớp (Rheumatism) là gì? Nhận biết sớm và điều trị toàn diện

Thấp khớp là một thuật ngữ chung để chỉ các bệnh lý gây đau nhức, sưng tấy và cứng khớp. Bệnh ảnh hưởng đến các khớp, cơ, dây chằng, gân và xương. Mặc dù không phải là một bệnh cụ thể, thấp khớp bao gồm hơn 100 loại bệnh khác nhau. Việc hiểu rõ về thấp khớp là gì, nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe xương khớp và cải thiện chất lượng cuộc sống.

1. Tổng quan về bệnh thấp khớp

Thấp khớp không chỉ đơn thuần là một cơn đau nhức thông thường. Nó là một nhóm bệnh lý phức tạp, ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể. Các bệnh thấp khớp có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

1.1. Định nghĩa thấp khớp

Thấp khớp (Rheumatism) là một thuật ngữ dùng để mô tả các tình trạng bệnh lý gây đau, viêm, sưng và cứng ở các khớp, cơ, dây chằng, gân và xương. Nó bao gồm một loạt các bệnh khác nhau, từ viêm khớp nhẹ đến các bệnh tự miễn dịch nghiêm trọng.

1.2. Các loại bệnh thấp khớp phổ biến

Có rất nhiều loại bệnh thấp khớp khác nhau, mỗi loại có nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị riêng. Một số loại phổ biến bao gồm:

Viêm xương khớp: Bệnh thoái hóa khớp do sụn khớp bị phá hủy.
Viêm khớp dạng thấp: Bệnh tự miễn dịch gây viêm màng hoạt dịch khớp.
Gout: Bệnh do tích tụ acid uric trong khớp.
Lupus ban đỏ hệ thống: Bệnh tự miễn dịch ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể.
Viêm cột sống dính khớp: Bệnh viêm khớp ảnh hưởng đến cột sống.
Xơ cứng bì: Bệnh tự miễn dịch gây xơ cứng da và các cơ quan khác.

2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh thấp khớp

Nguyên nhân gây bệnh thấp khớp rất đa dạng và phức tạp. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, có một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc bệnh:

2.1. Yếu tố di truyền

Một số bệnh thấp khớp, như viêm khớp dạng thấp và viêm cột sống dính khớp, có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu bạn có người thân mắc bệnh, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.

2.2. Yếu tố môi trường

Các yếu tố môi trường như nhiễm trùng, hút thuốc lá và tiếp xúc với hóa chất độc hại có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm các bệnh thấp khớp.

2.3. Yếu tố tuổi tác và giới tính

Nguy cơ mắc một số bệnh thấp khớp, như viêm xương khớp, tăng lên theo tuổi tác. Phụ nữ có nguy cơ mắc một số bệnh thấp khớp tự miễn dịch cao hơn nam giới.

2.4. Các yếu tố khác

Béo phì, chấn thương khớp và một số bệnh lý khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh thấp khớp. Xem thêm về mổ nội soi khớp tại đây.

3. Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết bệnh thấp khớp

Triệu chứng của bệnh thấp khớp rất đa dạng và phụ thuộc vào loại bệnh cụ thể. Tuy nhiên, có một số triệu chứng phổ biến mà bạn nên chú ý:

3.1. Đau khớp

Đau khớp là triệu chứng phổ biến nhất của bệnh thấp khớp. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, liên tục hoặc theo từng đợt. Đau có thể xuất hiện ở một hoặc nhiều khớp, thường là các khớp nhỏ ở bàn tay, bàn chân, đầu gối và hông.

3.2. Sưng khớp

Sưng khớp là dấu hiệu viêm trong khớp. Khớp bị sưng có thể nóng, đỏ và đau khi chạm vào.

3.3. Cứng khớp

Cứng khớp thường xảy ra vào buổi sáng hoặc sau khi không hoạt động trong một thời gian dài. Cơn cứng khớp có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.

3.4. Các triệu chứng khác

Ngoài các triệu chứng tại khớp, bệnh thấp khớp có thể gây ra các triệu chứng toàn thân như:

Mệt mỏi
Sốt
Phát ban
Khô mắt, khô miệng
Đau cơ

4. Chẩn đoán bệnh thấp khớp

Việc chẩn đoán bệnh thấp khớp đòi hỏi sự kết hợp giữa khám lâm sàng, hỏi bệnh sử và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng.

4.1. Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử

Bác sĩ sẽ khám các khớp để đánh giá tình trạng sưng, đau, cứng khớp và tầm vận động. Bác sĩ cũng sẽ hỏi về tiền sử bệnh của bạn và gia đình, các triệu chứng bạn đang gặp phải và các yếu tố nguy cơ.

4.2. Các xét nghiệm cận lâm sàng

Các xét nghiệm máu và chụp X-quang, MRI có thể giúp bác sĩ xác định loại bệnh thấp khớp và đánh giá mức độ tổn thương khớp. Một số xét nghiệm thường được sử dụng bao gồm:

Xét nghiệm máu: Công thức máu, tốc độ máu lắng, protein phản ứng C (CRP), yếu tố thấp khớp (RF), kháng thể kháng nhân (ANA).
Chụp X-quang: Giúp phát hiện các tổn thương xương và khớp.
Chụp MRI: Giúp đánh giá tình trạng sụn khớp, dây chằng và các mô mềm khác.

Sau chấn thương, bệnh nhân có thể cần tập PHCN sau mổ nội soi tái tạo dây chằng chéo sau. Đây là một phần quan trọng trong quá trình phục hồi.

5. Điều trị bệnh thấp khớp

Mục tiêu của điều trị bệnh thấp khớp là giảm đau, giảm viêm, ngăn ngừa tổn thương khớp và cải thiện chức năng vận động. Phương pháp điều trị phụ thuộc vào loại bệnh thấp khớp, mức độ nghiêm trọng và các yếu tố cá nhân khác.

5.1. Điều trị bằng thuốc

Có nhiều loại thuốc có thể được sử dụng để điều trị bệnh thấp khớp, bao gồm:

Thuốc giảm đau: Paracetamol, ibuprofen, naproxen.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Diclofenac, celecoxib.
Corticosteroid: Prednisone, methylprednisolone.
Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs): Methotrexate, sulfasalazine, hydroxychloroquine.
Thuốc sinh học: Etanercept, infliximab, adalimumab.

5.2. Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chức năng vận động, giảm đau và ngăn ngừa cứng khớp. Các bài tập có thể bao gồm:

Bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp.
Bài tập cải thiện tầm vận động khớp.
Bài tập thăng bằng và phối hợp.

Tìm hiểu thêm về phục hồi chức năng nhi khoa.

5.3. Các biện pháp hỗ trợ khác

Ngoài thuốc và vật lý trị liệu, có một số biện pháp hỗ trợ khác có thể giúp giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống, bao gồm:

Chườm nóng hoặc lạnh.
Sử dụng dụng cụ hỗ trợ như nẹp, gậy.
Thay đổi lối sống: Tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý, bỏ hút thuốc lá.
Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và cá béo. Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt và đồ uống có ga.

Trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể cần thay khớp để cải thiện chức năng.

6. Phòng ngừa bệnh thấp khớp

Mặc dù không phải tất cả các bệnh thấp khớp đều có thể phòng ngừa được, nhưng có một số biện pháp bạn có thể thực hiện để giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc làm chậm tiến triển của bệnh:

Duy trì cân nặng hợp lý.
Tập thể dục thường xuyên.
Bỏ hút thuốc lá.
Ăn uống lành mạnh.
Tránh chấn thương khớp.
Kiểm soát tốt các bệnh lý nền như tiểu đường, cao huyết áp.

Ngoài ra, cần chú ý đến viêm gan cổ đại châu sau mổ thay khớp háng, một biến chứng có thể xảy ra.

7. Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh thấp khớp

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các triệu chứng và làm chậm tiến triển của bệnh thấp khớp. Một số lời khuyên về chế độ dinh dưỡng cho người bệnh thấp khớp:

Ăn nhiều rau xanh và trái cây: Rau xanh và trái cây chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, giúp giảm viêm và bảo vệ khớp.
Bổ sung omega-3: Omega-3 có tác dụng chống viêm, có nhiều trong cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích), hạt lanh và quả óc chó.
Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt và đồ uống có ga: Những thực phẩm này có thể làm tăng viêm và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh.
Uống đủ nước: Nước giúp duy trì độ ẩm cho khớp và giảm đau.

8. FAQ - Các câu hỏi thường gặp về bệnh thấp khớp

8.1. Bệnh thấp khớp có chữa khỏi được không?

Bệnh thấp khớp không phải lúc nào cũng chữa khỏi được hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát tốt các triệu chứng và làm chậm tiến triển của bệnh bằng các phương pháp điều trị phù hợp.

8.2. Bệnh thấp khớp có lây không?

Bệnh thấp khớp không lây nhiễm.

8.3. Nên khám bác sĩ nào khi bị thấp khớp?

Bạn nên khám bác sĩ chuyên khoa Cơ xương khớp để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

8.4. Tập thể dục như thế nào khi bị thấp khớp?

Bạn nên tập các bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với tình trạng sức khỏe và khả năng vận động của mình. Tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để được hướng dẫn cụ thể.

8.5. Chế độ ăn uống nào tốt cho người bệnh thấp khớp?

Chế độ ăn uống giàu rau xanh, trái cây, omega-3 và hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt và đồ uống có ga là tốt cho người bệnh thấp khớp.

BácsỹXươngkhớp.com là đơn vị điều trị chuyên sâu các vấn đề xương khớp, phục hồi chấn thương, chăm sóc người cao tuổi hàng đầu với sự phối hợp tinh túy của Y học cổ truyền và Y học hiện đại.

Bác sỹ Bùi Đức Ngọt

Đơn vị công tác: Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Bưu Điện, số 49, Trần Điền, Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội.
Điện thoại: 097.393.2912
Email: Zego2009@gmail.com
Fanpage: Bác Sĩ Bùi Đức Ngọt (https://www.facebook.com/BS.Bui.Duc.Ngot)