Lệch Trục Khớp Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng & Cách Điều Trị

1. Lệch Trục Khớp Là Gì?

Lệch trục khớp, hay còn gọi là sai lệch trục khớp, là tình trạng các bề mặt khớp không còn tiếp xúc hoàn toàn với nhau ở vị trí sinh lý bình thường. Điều này dẫn đến sự thay đổi về cấu trúc và chức năng của khớp, gây ra đau đớn, hạn chế vận động và có thể dẫn đến các biến chứng lâu dài nếu không được điều trị kịp thời.

Khớp là nơi hai hoặc nhiều xương gặp nhau, cho phép cơ thể thực hiện các cử động linh hoạt. Cấu trúc khớp bao gồm sụn khớp, dây chằng, bao khớp và dịch khớp. Khi trục khớp bị lệch, các thành phần này phải chịu áp lực bất thường, dẫn đến tổn thương và viêm nhiễm.

2. Nguyên Nhân Gây Lệch Trục Khớp

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến lệch trục khớp, bao gồm:

2.1. Chấn Thương

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây lệch trục khớp. Các chấn thương như ngã, va đập mạnh, tai nạn giao thông, hoặc chấn thương thể thao có thể gây ra trật khớp, gãy xương quanh khớp, hoặc tổn thương dây chằng, dẫn đến lệch trục khớp.

2.2. Bệnh Lý Cơ Xương Khớp

Một số bệnh lý cơ xương khớp, như thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, có thể làm suy yếu cấu trúc khớp, khiến khớp dễ bị lệch trục. Đặc biệt, bệnh thận mãn tính có thể gây ra các biến chứng xương khớp, làm tăng nguy cơ lệch trục khớp. Tìm hiểu thêm về bệnh thận mãn tính và ảnh hưởng của nó đến xương khớp.

2.3. Dị Tật Bẩm Sinh

Một số người có thể sinh ra với các dị tật ở khớp, chẳng hạn như loạn sản khớp háng, làm tăng nguy cơ lệch trục khớp khi lớn lên.

2.4. Thói Quen Sinh Hoạt Sai Tư Thế

Việc duy trì các tư thế sai lệch trong thời gian dài, chẳng hạn như ngồi không đúng tư thế, mang vác vật nặng không đúng cách, có thể gây áp lực lên khớp và dẫn đến lệch trục khớp.

2.5. Yếu Cơ

Các cơ xung quanh khớp đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định khớp. Nếu các cơ này yếu, khớp sẽ dễ bị lệch trục hơn.

3. Triệu Chứng Lệch Trục Khớp

Các triệu chứng của lệch trục khớp có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí khớp bị ảnh hưởng và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Tuy nhiên, một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

3.1. Đau Khớp

Đau là triệu chứng chính của lệch trục khớp. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, và thường tăng lên khi vận động hoặc chịu lực lên khớp. Đau có thể lan ra các vùng xung quanh khớp.

3.2. Hạn Chế Vận Động

Lệch trục khớp có thể làm hạn chế phạm vi vận động của khớp. Người bệnh có thể gặp khó khăn khi thực hiện các cử động như gập duỗi, xoay, hoặc nghiêng.

3.3. Sưng Tấy

Khớp bị lệch trục có thể bị sưng tấy do viêm nhiễm và tích tụ dịch khớp.

3.4. Cứng Khớp

Cứng khớp là tình trạng khớp trở nên khó cử động, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi trong thời gian dài.

3.5. Tiếng Lục Khục Khi Vận Động

Người bệnh có thể nghe thấy tiếng lục khục, lạo xạo khi cử động khớp bị lệch trục.

3.6. Biến Dạng Khớp

Trong một số trường hợp, lệch trục khớp có thể gây ra biến dạng khớp, khiến khớp trông khác thường.

4. Chẩn Đoán Lệch Trục Khớp

Việc chẩn đoán lệch trục khớp thường bao gồm:

4.1. Khám Lâm Sàng

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng hiện tại và thực hiện khám lâm sàng để đánh giá phạm vi vận động, độ ổn định của khớp và tìm kiếm các dấu hiệu viêm nhiễm.

4.2. Chẩn Đoán Hình Ảnh

Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh có thể được sử dụng để xác định vị trí và mức độ lệch trục khớp, cũng như để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng tương tự. Các xét nghiệm phổ biến bao gồm:

X-quang: Giúp phát hiện gãy xương, trật khớp và các bất thường về cấu trúc xương.
MRI (Chụp cộng hưởng từ): Cung cấp hình ảnh chi tiết về các mô mềm xung quanh khớp, như dây chằng, sụn khớp và cơ.
CT Scan (Chụp cắt lớp vi tính): Tạo ra hình ảnh cắt lớp của khớp, giúp đánh giá chi tiết cấu trúc xương.

5. Điều Trị Lệch Trục Khớp

Mục tiêu của điều trị lệch trục khớp là giảm đau, phục hồi chức năng khớp và ngăn ngừa các biến chứng. Phương pháp điều trị cụ thể sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân, vị trí và mức độ nghiêm trọng của tình trạng.

5.1. Điều Trị Bảo Tồn

Các phương pháp điều trị bảo tồn thường được áp dụng cho các trường hợp lệch trục khớp nhẹ hoặc vừa, hoặc khi phẫu thuật không phải là lựa chọn phù hợp. Các phương pháp này bao gồm:

Nghỉ Ngơi: Tránh các hoạt động làm tăng áp lực lên khớp bị ảnh hưởng.
Chườm Lạnh: Chườm lạnh lên khớp trong 15-20 phút, vài lần mỗi ngày, để giảm đau và sưng.
Sử Dụng Thuốc: Các loại thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs) có thể được sử dụng để giảm đau và viêm. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau mạnh hơn hoặc tiêm corticosteroid vào khớp.
Vật Lý Trị Liệu: Các bài tập vật lý trị liệu có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp, cải thiện phạm vi vận động và giảm đau. Bác sĩ phục hồi chức năng sẽ hướng dẫn bạn các bài tập phù hợp. Tìm hiểu thêm về vai trò của bác sĩ phục hồi chức năng trong điều trị các vấn đề xương khớp.
Sử Dụng Nẹp Hoặc Băng Ép: Nẹp hoặc băng ép có thể giúp cố định khớp và giảm áp lực lên khớp.

5.2. Điều Trị Phẫu Thuật

Phẫu thuật có thể được chỉ định trong các trường hợp lệch trục khớp nghiêm trọng, khi điều trị bảo tồn không hiệu quả, hoặc khi có tổn thương cấu trúc khớp. Các loại phẫu thuật có thể được thực hiện bao gồm:

Nội Soi Khớp: Thủ thuật xâm lấn tối thiểu, sử dụng một ống nội soi nhỏ có gắn camera để quan sát và sửa chữa các tổn thương bên trong khớp.
Tái Tạo Dây Chằng: Phẫu thuật để sửa chữa hoặc thay thế các dây chằng bị tổn thương.
Thay Khớp: Trong các trường hợp thoái hóa khớp nặng, phẫu thuật thay khớp có thể được thực hiện để thay thế khớp bị hư hỏng bằng một khớp nhân tạo.

6. Phòng Ngừa Lệch Trục Khớp

Có nhiều biện pháp có thể được thực hiện để giảm nguy cơ lệch trục khớp, bao gồm:

Khởi Động Kỹ Trước Khi Tập Thể Dục: Khởi động kỹ giúp làm nóng các cơ và khớp, giảm nguy cơ chấn thương.
Sử Dụng Trang Thiết Bị Bảo Hộ Khi Chơi Thể Thao: Đeo miếng đệm bảo vệ, nẹp đầu gối, hoặc các thiết bị bảo hộ khác khi tham gia các hoạt động thể thao có nguy cơ cao.
Duy Trì Cân Nặng Hợp Lý: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp háng.
Tập Thể Dục Thường Xuyên: Tập thể dục giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp, giúp ổn định khớp.
Ngồi Và Đứng Đúng Tư Thế: Duy trì tư thế đúng giúp giảm áp lực lên các khớp.
Mang Vác Vật Nặng Đúng Cách: Sử dụng kỹ thuật nâng vật đúng cách để tránh gây áp lực lên cột sống và các khớp khác.

7. Các Bài Tập Hỗ Trợ Điều Trị Lệch Trục Khớp

Các bài tập sau đây có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp và cải thiện phạm vi vận động:

Bài Tập Isometric: Co cơ mà không di chuyển khớp. Ví dụ, ấn lòng bàn tay vào tường và giữ trong vài giây.
Bài Tập Phạm Vi Vận Động: Thực hiện các cử động nhẹ nhàng để tăng phạm vi vận động của khớp. Ví dụ, xoay cổ chân hoặc cổ tay.
Bài Tập Tăng Cường Sức Mạnh: Sử dụng tạ nhẹ hoặc dây kháng lực để tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp.

Lưu ý: Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện nào.

8. Lệch Trục Khớp Gối

Lệch trục khớp gối là một dạng lệch trục khớp phổ biến, gây ra nhiều đau đớn và hạn chế vận động. Tìm hiểu thêm về các vấn đề liên quan đến nội cơ xương khớp để có cái nhìn toàn diện hơn.

FAQ (Câu Hỏi Thường Gặp)

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về lệch trục khớp:

Câu hỏi 1: Lệch trục khớp có tự khỏi được không?

Trả lời: Trong một số trường hợp nhẹ, lệch trục khớp có thể tự khỏi nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, cần phải có sự can thiệp y tế để điều chỉnh lại trục khớp và ngăn ngừa các biến chứng.

Câu hỏi 2: Lệch trục khớp có gây ra tàn phế không?

Trả lời: Nếu không được điều trị kịp thời, lệch trục khớp có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thoái hóa khớp, viêm khớp mãn tính, và hạn chế vận động vĩnh viễn, có thể dẫn đến tàn phế.

Câu hỏi 3: Điều trị lệch trục khớp bằng phương pháp nào hiệu quả nhất?

Trả lời: Phương pháp điều trị hiệu quả nhất phụ thuộc vào nguyên nhân, vị trí và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Điều trị bảo tồn thường được áp dụng cho các trường hợp nhẹ, trong khi phẫu thuật có thể cần thiết cho các trường hợp nghiêm trọng hơn.

Câu hỏi 4: Thời gian phục hồi sau điều trị lệch trục khớp là bao lâu?

Trả lời: Thời gian phục hồi có thể khác nhau tùy thuộc vào phương pháp điều trị và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Phục hồi chức năng thường mất vài tuần đến vài tháng.

Câu hỏi 5: Có thể phòng ngừa lệch trục khớp bằng cách nào?

Trả lời: Phòng ngừa lệch trục khớp bao gồm khởi động kỹ trước khi tập thể dục, sử dụng trang thiết bị bảo hộ khi chơi thể thao, duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên, ngồi và đứng đúng tư thế, và mang vác vật nặng đúng cách.

BácsỹXươngkhớp.com là đơn vị điều trị chuyên sâu các vấn đề xương khớp, phục hồi chấn thương, chăm sóc người cao tuổi hàng đầu với sự phối hợp tinh túy của Y học cổ truyền và Y học hiện đại.

Bác sỹ Bùi Đức Ngọt

Đơn vị công tác: Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Bưu Điện, số 49, Trần Điền, Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội.
Điện thoại: 097.393.2912
Email: Zego2009@gmail.com
Fanpage: Bác Sĩ Bùi Đức Ngọt (https://www.facebook.com/BS.Bui.Duc.Ngot)