Thoái Hóa Khớp Thứ Phát Là Gì? Nguyên Nhân & Cách Điều Trị

Thoái hóa khớp là một vấn đề sức khỏe phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi. Tuy nhiên, không phải ai bị thoái hóa khớp cũng có nguyên nhân giống nhau. Trong nhiều trường hợp, thoái hóa khớp xảy ra do quá trình lão hóa tự nhiên, nhưng đôi khi, nó là hậu quả của một bệnh lý hoặc tổn thương khác. Đây được gọi là thoái hóa khớp thứ phát. Vậy thoái hóa khớp thứ phát là gì? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về tình trạng này.

1. Thoái hóa khớp thứ phát là gì?

Thoái hóa khớp thứ phát là tình trạng tổn thương sụn khớp xảy ra sau một yếu tố tác động khác, chứ không phải do quá trình lão hóa tự nhiên của khớp. Nói cách khác, nó là hệ quả của một bệnh lý, chấn thương hoặc dị tật bẩm sinh đã tồn tại trước đó.

2. Nguyên nhân gây thoái hóa khớp thứ phát

Có rất nhiều yếu tố có thể dẫn đến thoái hóa khớp thứ phát. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

2.1 Chấn thương khớp

Các chấn thương như gãy xương quanh khớp, trật khớp, rách dây chằng, hoặc tổn thương sụn khớp (ví dụ: do tai nạn, chơi thể thao) có thể làm thay đổi cấu trúc và chức năng của khớp, dẫn đến thoái hóa khớp sớm. Đặc biệt, những chấn thương không được điều trị đúng cách hoặc để lại di chứng có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.

2.2 Bệnh lý viêm khớp

Các bệnh viêm khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, lupus ban đỏ hệ thống, và bệnh gút có thể gây tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn, dẫn đến thoái hóa khớp. Trong những bệnh này, hệ miễn dịch tấn công các mô của cơ thể, bao gồm cả khớp.

2.3 Dị tật bẩm sinh

Một số dị tật bẩm sinh như loạn sản khớp háng, trật khớp háng bẩm sinh, hoặc vẹo khớp gối có thể làm tăng áp lực lên một số vùng của khớp, gây ra thoái hóa khớp sớm. Các dị tật này làm cho khớp không ổn định và dễ bị tổn thương hơn.

2.4 Bệnh lý chuyển hóa

Một số bệnh lý chuyển hóa như bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa đồng), bệnh hemochromatosis (rối loạn chuyển hóa sắt), và bệnh ochronosis (rối loạn chuyển hóa tyrosine) có thể gây lắng đọng các chất bất thường trong khớp, dẫn đến tổn thương sụn khớp và thoái hóa khớp.

2.5 Hoại tử vô mạch

Hoại tử vô mạch (hay còn gọi là chết xương) xảy ra khi nguồn cung cấp máu đến xương bị gián đoạn, dẫn đến chết tế bào xương. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào, nhưng thường gặp nhất ở khớp háng và khớp gối. Hoại tử vô mạch có thể làm suy yếu cấu trúc của khớp và dẫn đến thoái hóa khớp.

2.6 Bệnh lý nội tiết

Một số bệnh lý nội tiết như cường cận giáp (tăng sản xuất hormone tuyến cận giáp) và bệnh to đầu chi (sản xuất quá nhiều hormone tăng trưởng) có thể ảnh hưởng đến sự chuyển hóa xương và sụn khớp, dẫn đến thoái hóa khớp.

3. Triệu chứng của thoái hóa khớp thứ phát

Triệu chứng của thoái hóa khớp thứ phát tương tự như thoái hóa khớp nguyên phát, bao gồm:

Đau khớp: Đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, thường tăng lên khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi.
Cứng khớp: Khớp có thể bị cứng, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu.
Sưng khớp: Khớp có thể bị sưng và nóng.
Tiếng lạo xạo khi cử động: Bạn có thể nghe thấy tiếng lạo xạo hoặc lục cục khi cử động khớp.
Hạn chế vận động: Khớp có thể bị hạn chế vận động, khiến bạn khó thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Tuy nhiên, trong thoái hóa khớp thứ phát, có thể có các triệu chứng liên quan đến nguyên nhân gây ra thoái hóa khớp. Ví dụ, nếu thoái hóa khớp là do viêm khớp dạng thấp, bạn có thể có các triệu chứng như mệt mỏi, sốt, và đau ở nhiều khớp khác nhau.

4. Chẩn đoán thoái hóa khớp thứ phát

Để chẩn đoán thoái hóa khớp thứ phát, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, khám lâm sàng, và chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng.

4.1 Hỏi tiền sử bệnh và khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi về các bệnh lý đã mắc, tiền sử chấn thương, và các triệu chứng hiện tại của bạn. Bác sĩ cũng sẽ khám khớp để đánh giá phạm vi vận động, sự ổn định của khớp, và các dấu hiệu viêm.

4.2 Xét nghiệm cận lâm sàng

X-quang: X-quang có thể giúp phát hiện các dấu hiệu của thoái hóa khớp, như hẹp khe khớp, gai xương, và đặc xương dưới sụn.
MRI: MRI có thể giúp đánh giá tổn thương sụn khớp, dây chằng, và các mô mềm khác xung quanh khớp.
Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện các bệnh lý viêm khớp, bệnh lý chuyển hóa, hoặc bệnh lý nội tiết có thể gây ra thoái hóa khớp.
Chọc hút dịch khớp: Chọc hút dịch khớp có thể giúp phân tích dịch khớp để tìm các tế bào viêm, tinh thể, hoặc vi khuẩn.

5. Điều trị thoái hóa khớp thứ phát

Mục tiêu của điều trị thoái hóa khớp thứ phát là giảm đau, cải thiện chức năng khớp, và ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh. Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra thoái hóa khớp và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

5.1 Điều trị bảo tồn

Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp, cải thiện phạm vi vận động, và giảm đau. Tham khảo thêm về phục hồi chức năng cho bệnh cơ xương khớp.
Thuốc giảm đau: Các thuốc giảm đau như paracetamol, ibuprofen, và naproxen có thể giúp giảm đau.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các thuốc NSAIDs như diclofenac và celecoxib có thể giúp giảm đau và viêm.
Tiêm corticosteroid: Tiêm corticosteroid vào khớp có thể giúp giảm đau và viêm trong thời gian ngắn.
Tiêm acid hyaluronic: Tiêm acid hyaluronic vào khớp có thể giúp bôi trơn khớp và giảm đau.
Sử dụng dụng cụ hỗ trợ: Sử dụng nẹp, gậy, hoặc giày dép đặc biệt có thể giúp giảm áp lực lên khớp và cải thiện chức năng.

5.2 Điều trị phẫu thuật

Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể là cần thiết để điều trị thoái hóa khớp thứ phát. Các loại phẫu thuật có thể bao gồm:

Nội soi khớp: Nội soi khớp có thể được sử dụng để loại bỏ các mảnh sụn khớp bị tổn thương, sửa chữa các tổn thương dây chằng, hoặc cắt bỏ gai xương.
Thay khớp: Thay khớp là phẫu thuật thay thế khớp bị tổn thương bằng khớp nhân tạo. Đây là một lựa chọn điều trị hiệu quả cho những người bị thoái hóa khớp nặng và không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn.
Cắt xương chỉnh trục: Cắt xương chỉnh trục là phẫu thuật cắt và chỉnh lại xương để giảm áp lực lên một số vùng của khớp.

6. Phòng ngừa thoái hóa khớp thứ phát

Phòng ngừa thoái hóa khớp thứ phát bao gồm:

Điều trị triệt để các bệnh lý viêm khớp, bệnh lý chuyển hóa, và bệnh lý nội tiết.
Phòng ngừa chấn thương khớp bằng cách sử dụng đồ bảo hộ khi chơi thể thao, cẩn thận khi tham gia giao thông, và tránh các hoạt động gây căng thẳng quá mức cho khớp.
Duy trì cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên khớp.
Tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp và cải thiện phạm vi vận động.
Ăn uống lành mạnh để cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho xương và sụn khớp.

Tìm hiểu thêm về cấu trúc khớp gối để có cái nhìn tổng quan hơn về các khớp trong cơ thể.

FAQ: Các câu hỏi thường gặp về thoái hóa khớp thứ phát

Thoái hóa khớp thứ phát có nguy hiểm không?

Thoái hóa khớp thứ phát có thể gây đau đớn, hạn chế vận động, và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển và dẫn đến tàn tật.

Thoái hóa khớp thứ phát có chữa khỏi được không?

Thoái hóa khớp thứ phát không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát được triệu chứng và làm chậm sự tiến triển của bệnh bằng các phương pháp điều trị thích hợp.

Tôi nên làm gì nếu nghi ngờ mình bị thoái hóa khớp thứ phát?

Nếu bạn nghi ngờ mình bị thoái hóa khớp thứ phát, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Thoái hóa khớp thứ phát có di truyền không?

Thoái hóa khớp thứ phát không phải là bệnh di truyền trực tiếp, nhưng một số yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Chế độ ăn uống có ảnh hưởng đến thoái hóa khớp thứ phát không?

Chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp giảm viêm và cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho xương và sụn khớp. Bạn nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, cá béo, và các loại hạt.

BácsỹXươngkhớp.com là đơn vị điều trị chuyên sâu các vấn đề xương khớp, phục hồi chấn thương, chăm sóc người cao tuổi hàng đầu với sự phối hợp tinh túy của Y học cổ truyền và Y học hiện đại.

Bác sỹ Bùi Đức Ngọt

Đơn vị công tác: Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Bưu Điện, số 49, Trần Điền, Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội.
Điện thoại: 097.393.2912
Email: Zego2009@gmail.com
Fanpage: Bác Sĩ Bùi Đức Ngọt (https://www.facebook.com/BS.Bui.Duc.Ngot)