Thoái Hóa Khớp (Osteoarthritis) Là Gì? Nguyên Nhân & Điều Trị

Bạn đang cảm thấy đau nhức khớp gối, khớp háng, hoặc các khớp khác khi vận động? Bạn lo lắng không biết liệu mình có đang mắc phải bệnh thoái hóa khớp? Đừng lo lắng, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết và dễ hiểu nhất về thoái hóa khớp (Osteoarthritis), nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng, cách chẩn đoán và các phương pháp điều trị hiệu quả nhất hiện nay.

1. Thoái Hóa Khớp (Osteoarthritis) Là Gì?

Thoái hóa khớp, hay còn gọi là viêm xương khớp, là một bệnh lý mạn tính, tiến triển chậm, ảnh hưởng đến các khớp, đặc biệt là khớp gối, khớp háng, cột sống và các khớp nhỏ ở bàn tay. Bệnh đặc trưng bởi sự phá hủy sụn khớp, lớp mô bảo vệ đầu xương, dẫn đến đau, cứng khớp và hạn chế vận động. Theo thời gian, thoái hóa khớp có thể gây ra những thay đổi ở xương dưới sụn, dây chằng và bao khớp.

Thoái hóa khớp không chỉ là vấn đề của người cao tuổi. Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh tăng lên theo tuổi tác, nhưng những người trẻ tuổi cũng có thể mắc bệnh do chấn thương, di truyền, hoặc các bệnh lý khác.

1.1. Phân loại thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp được phân loại thành hai loại chính:

• Thoái hóa khớp nguyên phát: Thường xảy ra ở người lớn tuổi, liên quan đến quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể.
• Thoái hóa khớp thứ phát: Phát triển sau chấn thương, phẫu thuật, bệnh lý viêm khớp (như viêm khớp dạng thấp), hoặc các bệnh lý khác ảnh hưởng đến khớp.

2. Nguyên Nhân Gây Thoái Hóa Khớp

Thoái hóa khớp là một bệnh lý phức tạp với nhiều yếu tố nguy cơ. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Tuổi tác: Đây là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất. Theo thời gian, sụn khớp dần bị hao mòn và mất đi khả năng tự phục hồi.
• Di truyền: Một số người có yếu tố di truyền làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa khớp.
• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc thoái hóa khớp cao hơn nam giới, đặc biệt là sau mãn kinh.
• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể dư thừa gây áp lực lớn lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp háng, dẫn đến thoái hóa khớp nhanh hơn.
• Chấn thương khớp: Chấn thương do tai nạn, chơi thể thao, hoặc nghề nghiệp có thể làm tổn thương sụn khớp và gây ra thoái hóa khớp sau này. Tìm hiểu thêm về các loại chấn thương thường gặp khi chạy bộ để phòng tránh.
• Các bệnh lý khác: Viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, gout, và các bệnh lý khác có thể gây tổn thương sụn khớp và dẫn đến thoái hóa khớp.
• Hoạt động thể chất quá mức: Tập luyện thể thao hoặc làm việc nặng nhọc quá mức có thể gây áp lực lên các khớp và tăng nguy cơ thoái hóa khớp.

3. Triệu Chứng Của Thoái Hóa Khớp

Triệu chứng của thoái hóa khớp có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí khớp bị ảnh hưởng và mức độ tổn thương. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Đau khớp: Đau là triệu chứng chính của thoái hóa khớp. Đau thường tăng lên khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi.
• Cứng khớp: Cứng khớp thường xảy ra vào buổi sáng hoặc sau khi không vận động trong một thời gian dài.
• Hạn chế vận động: Khớp bị thoái hóa có thể bị hạn chế vận động, gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như đi lại, leo cầu thang, hoặc cầm nắm đồ vật.
• Tiếng lạo xạo trong khớp: Khi vận động, người bệnh có thể nghe thấy tiếng lạo xạo hoặc lục cục trong khớp.
• Sưng khớp: Khớp bị thoái hóa có thể bị sưng và nóng.
• Biến dạng khớp: Trong giai đoạn muộn, khớp có thể bị biến dạng do tổn thương sụn và xương.

4. Chẩn Đoán Thoái Hóa Khớp

Việc chẩn đoán thoái hóa khớp thường dựa trên:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng và khám khớp để đánh giá mức độ đau, cứng khớp và hạn chế vận động.
• Chẩn đoán hình ảnh:
  • X-quang: X-quang có thể cho thấy hình ảnh hẹp khe khớp, gai xương, và các thay đổi khác ở xương.
  • MRI (cộng hưởng từ): MRI có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về sụn khớp và các cấu trúc khác trong khớp.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp loại trừ các bệnh lý khác gây đau khớp, như viêm khớp dạng thấp.

5. Điều Trị Thoái Hóa Khớp

Mục tiêu của điều trị thoái hóa khớp là giảm đau, cải thiện chức năng khớp và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Điều trị không dùng thuốc:
  • Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp, cải thiện phạm vi vận động và giảm đau. Bạn có thể tham khảo thêm về chăm sóc giảm nhẹ để hỗ trợ quá trình phục hồi chức năng.
  • Giảm cân: Nếu bạn bị thừa cân hoặc béo phì, giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên các khớp và giảm đau.
  • Sử dụng dụng cụ hỗ trợ: Nẹp gối, gậy, hoặc giày dép chỉnh hình có thể giúp giảm áp lực lên khớp và cải thiện khả năng vận động.
  • Chườm nóng hoặc lạnh: Chườm nóng hoặc lạnh có thể giúp giảm đau và sưng khớp.
• Điều trị dùng thuốc:
  • Thuốc giảm đau: Paracetamol, NSAIDs (như ibuprofen, naproxen) có thể giúp giảm đau.
  • Thuốc chống viêm: Corticosteroid có thể được tiêm trực tiếp vào khớp để giảm viêm và đau.
  • Thuốc bổ sung sụn khớp: Glucosamine và chondroitin có thể giúp bảo vệ sụn khớp và giảm đau.
  • Hyaluronic acid: Tiêm hyaluronic acid vào khớp có thể giúp bôi trơn khớp và giảm đau.
• Phẫu thuật:
  • Nội soi khớp: Phẫu thuật nội soi khớp có thể được sử dụng để loại bỏ các mảnh vụn sụn, sửa chữa tổn thương sụn, hoặc cắt bỏ gai xương.
  • Thay khớp: Thay khớp là phẫu thuật thay thế khớp bị tổn thương bằng một khớp nhân tạo. Đây là phương pháp điều trị hiệu quả cho những trường hợp thoái hóa khớp nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

6. Phòng Ngừa Thoái Hóa Khớp

Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn thoái hóa khớp, nhưng bạn có thể thực hiện một số biện pháp để giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu bạn bị thừa cân hoặc béo phì.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp và các bài tập kéo giãn.
• Tránh chấn thương khớp: Sử dụng đồ bảo hộ khi chơi thể thao và cẩn thận trong các hoạt động hàng ngày.
• Điều trị các bệnh lý khác: Kiểm soát tốt các bệnh lý viêm khớp và các bệnh lý khác có thể ảnh hưởng đến khớp.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, và các loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất.
• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa khớp.

Đôi khi, các vấn đề về xương khớp có thể liên quan đến các bệnh lý khác. Đừng bỏ qua các dấu hiệu của hiện tượng Raynaud, một bệnh lý có thể ảnh hưởng đến các khớp nhỏ ở bàn tay và bàn chân.

7. Thoái Hóa Khớp Nên Ăn Gì và Kiêng Gì?

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các triệu chứng và làm chậm quá trình tiến triển của thoái hóa khớp. Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ ăn uống cho người bị thoái hóa khớp:

7.1. Nên ăn:

• Thực phẩm giàu omega-3: Cá hồi, cá thu, cá trích, hạt lanh, hạt chia, dầu ô liu. Omega-3 có tác dụng chống viêm, giúp giảm đau và sưng khớp.
• Rau xanh và trái cây: Rau xanh và trái cây giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ sụn khớp. Đặc biệt, các loại rau xanh đậm màu như bông cải xanh, rau bina, cải xoăn chứa nhiều vitamin K, có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương khớp.
• Sữa và các sản phẩm từ sữa: Sữa và các sản phẩm từ sữa giàu canxi và vitamin D, giúp tăng cường sức khỏe xương khớp.
• Các loại đậu: Đậu nành, đậu đen, đậu xanh… là nguồn protein thực vật tốt, giúp xây dựng và phục hồi các mô cơ.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Gạo lứt, yến mạch, quinoa… cung cấp chất xơ và các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

7.2. Nên kiêng:

• Thực phẩm chế biến sẵn: Đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp, xúc xích, thịt xông khói… thường chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và muối, có thể làm tăng viêm và đau khớp.
• Thực phẩm chiên rán: Các loại thực phẩm chiên rán chứa nhiều chất béo chuyển hóa, có thể gây viêm và làm tổn thương sụn khớp.
• Đồ ngọt: Bánh kẹo, nước ngọt, nước ép trái cây đóng hộp… chứa nhiều đường, có thể làm tăng cân và gây áp lực lên các khớp.
• Thịt đỏ: Ăn quá nhiều thịt đỏ có thể làm tăng viêm và đau khớp.
• Rượu bia: Rượu bia có thể làm giảm khả năng hấp thụ canxi và vitamin D, ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp.

FAQ: Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Thoái Hóa Khớp

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về thoái hóa khớp:

Câu hỏi 1: Thoái hóa khớp có chữa khỏi được không?

Trả lời: Thoái hóa khớp là một bệnh lý mạn tính, hiện tại chưa có phương pháp điều trị nào có thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, với các phương pháp điều trị phù hợp, người bệnh có thể kiểm soát các triệu chứng, cải thiện chức năng khớp và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.

Câu hỏi 2: Thoái hóa khớp có di truyền không?

Trả lời: Yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong việc phát triển thoái hóa khớp. Nếu gia đình có người mắc bệnh, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Câu hỏi 3: Thoái hóa khớp nên tập thể dục như thế nào?

Trả lời: Nên tập các bài tập nhẹ nhàng, không gây áp lực lớn lên khớp, như đi bộ, bơi lội, đạp xe, yoga, hoặc thái cực quyền. Nên tránh các bài tập có tác động mạnh lên khớp, như chạy bộ, nhảy dây, hoặc nâng tạ nặng.

Câu hỏi 4: Thuốc giảm đau có chữa được thoái hóa khớp không?

Trả lời: Thuốc giảm đau chỉ có tác dụng giảm đau tạm thời, không điều trị được nguyên nhân gây thoái hóa khớp.

Câu hỏi 5: Khi nào cần phẫu thuật thay khớp?

Trả lời: Phẫu thuật thay khớp thường được chỉ định khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, và người bệnh bị đau đớn nhiều, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

BácsỹXươngkhớp.com là đơn vị điều trị chuyên sâu các vấn đề xương khớp, phục hồi chấn thương, chăm sóc người cao tuổi hàng đầu với sự phối hợp tinh túy của Y học cổ truyền và Y học hiện đại.

Bác sỹ Bùi Đức Ngọt

- Đơn vị công tác: Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Bưu Điện, số 49, Trần Điền, Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội.

- Điện thoại: 097.393.2912

- Email: Zego2009@gmail.com

- Fanpage: Bác Sĩ Bùi Đức Ngọt (https://www.facebook.com/BS.Bui.Duc.Ngot)