Đứt Dây Chằng Chéo Trước (ACL) Là Gì? Nguyên Nhân & Điều Trị 2025

1. Đứt Dây Chằng Chéo Trước (ACL) Là Gì?

Đứt dây chằng chéo trước (ACL) là một chấn thương phổ biến ở đầu gối, đặc biệt thường gặp ở những người chơi thể thao. Dây chằng chéo trước là một trong bốn dây chằng chính ở đầu gối, có vai trò quan trọng trong việc giữ vững khớp gối và kiểm soát sự xoay của cẳng chân. Khi dây chằng này bị rách hoặc đứt, người bệnh sẽ cảm thấy đau đớn, mất vững khớp gối và gặp khó khăn trong vận động.

Hiểu rõ về tình trạng đứt dây chằng chéo trước, nguyên nhân gây ra, triệu chứng nhận biết và các phương pháp điều trị hiện có là vô cùng quan trọng để người bệnh có thể đưa ra quyết định đúng đắn, lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và phục hồi chức năng khớp gối một cách tốt nhất.

1.1 Giải phẫu dây chằng chéo trước

Dây chằng chéo trước (ACL) nằm ở trung tâm khớp gối, nối giữa xương đùi (femur) và xương chày (tibia). Nó chạy chéo từ phía sau ngoài của xương đùi đến phía trước trong của xương chày. ACL có cấu trúc gồm các sợi collagen chắc khỏe, có vai trò:

Ngăn cản sự trượt của xương chày ra trước so với xương đùi.
Kiểm soát sự xoay của khớp gối.
Ổn định khớp gối khi vận động, đặc biệt là các động tác xoay, nhảy và dừng đột ngột.

1.2 Chức năng của dây chằng chéo trước

Chức năng chính của dây chằng chéo trước là duy trì sự ổn định của khớp gối. Khi dây chằng này bị tổn thương, khớp gối sẽ trở nên lỏng lẻo, dễ bị trượt và gây ra cảm giác mất vững. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và tham gia các hoạt động thể thao của người bệnh.

Ngoài ra, ACL còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các cấu trúc khác trong khớp gối, như sụn chêm và các dây chằng khác. Khi ACL bị đứt, áp lực lên các cấu trúc này sẽ tăng lên, làm tăng nguy cơ tổn thương thứ phát.

2. Nguyên Nhân Gây Đứt Dây Chằng Chéo Trước

Đứt dây chằng chéo trước thường xảy ra do các chấn thương trong quá trình vận động hoặc chơi thể thao. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

2.1 Chấn thương thể thao

Đây là nguyên nhân hàng đầu gây đứt ACL. Các môn thể thao có nguy cơ cao bao gồm bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền, trượt tuyết và các môn thể thao đối kháng khác.

Đổi hướng đột ngột: Khi đang chạy nhanh, đột ngột dừng lại hoặc đổi hướng có thể gây áp lực lớn lên dây chằng chéo trước và dẫn đến đứt.
Tiếp đất sai tư thế: Khi nhảy hoặc tiếp đất sau khi bật nhảy, nếu tư thế không đúng (ví dụ: đầu gối gập vào trong) có thể gây ra chấn thương ACL.
Va chạm trực tiếp: Va chạm mạnh vào đầu gối, ví dụ như bị đối phương tấn công trong bóng đá, cũng có thể gây đứt dây chằng.

2.2 Các yếu tố nguy cơ khác

Ngoài chấn thương thể thao, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ đứt ACL:

Giới tính: Nữ giới có nguy cơ bị đứt ACL cao hơn nam giới, có thể do sự khác biệt về cấu trúc giải phẫu, hormone và sức mạnh cơ bắp.
Tuổi tác: Nguy cơ đứt ACL tăng lên ở những người trẻ tuổi, đặc biệt là những người hoạt động thể thao tích cực.
Sức mạnh cơ bắp: Cơ bắp yếu, đặc biệt là cơ đùi và cơ gân kheo, có thể làm giảm khả năng bảo vệ khớp gối và tăng nguy cơ chấn thương.
Tiền sử chấn thương: Những người đã từng bị chấn thương đầu gối, đặc biệt là chấn thương dây chằng, có nguy cơ bị đứt ACL cao hơn.

3. Triệu Chứng Của Đứt Dây Chằng Chéo Trước

Triệu chứng của đứt dây chằng chéo trước có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Tuy nhiên, các triệu chứng phổ biến bao gồm:

3.1 Các triệu chứng thường gặp

Tiếng “rắc” hoặc “bốp” ở đầu gối: Nhiều người bệnh nghe thấy hoặc cảm thấy tiếng “rắc” hoặc “bốp” ở đầu gối ngay khi bị chấn thương.
Đau dữ dội: Cơn đau thường rất dữ dội ngay sau khi bị chấn thương, khiến người bệnh khó có thể tiếp tục vận động.
Sưng tấy: Đầu gối thường sưng tấy nhanh chóng trong vòng vài giờ sau khi bị chấn thương.
Mất vững khớp gối: Người bệnh cảm thấy khớp gối lỏng lẻo, không vững và khó kiểm soát khi đi lại hoặc vận động.
Hạn chế vận động: Người bệnh gặp khó khăn trong việc duỗi thẳng hoặc gập đầu gối hoàn toàn.

3.2 Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào kể trên sau khi bị chấn thương đầu gối, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa xương khớp để được thăm khám và chẩn đoán chính xác. Việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng và phục hồi chức năng khớp gối một cách tốt nhất.

4. Chẩn Đoán Đứt Dây Chằng Chéo Trước

Để chẩn đoán đứt dây chằng chéo trước, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết.

4.1 Thăm khám lâm sàng

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử chấn thương, các triệu chứng hiện tại và kiểm tra độ vững của khớp gối bằng các nghiệm pháp đặc biệt, như nghiệm pháp Lachman và nghiệm pháp Pivot Shift.

4.2 Các xét nghiệm cận lâm sàng

Chụp X-quang: Chụp X-quang không thể hiển thị trực tiếp dây chằng, nhưng có thể giúp loại trừ các tổn thương xương khác.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có độ chính xác cao, giúp bác sĩ đánh giá chi tiết tình trạng của dây chằng chéo trước và các cấu trúc khác trong khớp gối.

5. Điều Trị Đứt Dây Chằng Chéo Trước

Phương pháp điều trị đứt dây chằng chéo trước phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ nghiêm trọng của chấn thương, tuổi tác, mức độ hoạt động và mong muốn của người bệnh.

5.1 Điều trị bảo tồn

Điều trị bảo tồn thường được chỉ định cho những người bệnh ít vận động hoặc những người không có nhu cầu tham gia các hoạt động thể thao cường độ cao. Các biện pháp điều trị bảo tồn bao gồm:

Nghỉ ngơi: Hạn chế vận động và tránh gây áp lực lên đầu gối.
Chườm đá: Chườm đá lên đầu gối trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, vài lần một ngày, để giảm đau và sưng tấy.
Băng ép: Băng ép đầu gối để giảm sưng tấy và hỗ trợ khớp gối.
Kê cao chân: Kê cao chân khi nằm để giảm sưng tấy.
Vật lý trị liệu: Tập các bài tập phục hồi chức năng để tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện tầm vận động và ổn định khớp gối.

5.2 Phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước

Phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước thường được chỉ định cho những người bệnh có nhu cầu tham gia các hoạt động thể thao cường độ cao hoặc những người bị mất vững khớp gối nghiêm trọng. Phẫu thuật tái tạo ACL là một phẫu thuật nội soi, trong đó bác sĩ sẽ sử dụng một mảnh ghép (thường là gân tự thân hoặc gân đồng loại) để thay thế cho dây chằng chéo trước bị đứt. Tìm hiểu thêm về tâm lý sau mổ nội soi tái tạo dây chằng chéo trước tại đây.

5.2.1 Quy trình phẫu thuật

Quy trình phẫu thuật tái tạo ACL thường bao gồm các bước sau:

Chuẩn bị: Người bệnh được gây mê hoặc gây tê tủy sống.
Nội soi khớp gối: Bác sĩ rạch vài đường nhỏ trên da và đưa ống nội soi vào khớp gối để quan sát các cấu trúc bên trong.
Lấy mảnh ghép: Bác sĩ lấy mảnh ghép từ gân tự thân (ví dụ: gân bánh chè, gân hamstring) hoặc sử dụng gân đồng loại.
Tái tạo dây chằng: Bác sĩ tạo đường hầm trong xương đùi và xương chày, sau đó luồn mảnh ghép qua các đường hầm này và cố định mảnh ghép vào xương bằng các dụng cụ chuyên dụng.
Kiểm tra: Bác sĩ kiểm tra độ vững của khớp gối và đảm bảo mảnh ghép được cố định chắc chắn.
Đóng vết mổ: Bác sĩ đóng các vết rạch trên da.

5.2.2 Phục hồi chức năng sau phẫu thuật

Phục hồi chức năng sau phẫu thuật tái tạo ACL là một quá trình quan trọng và kéo dài, đòi hỏi sự kiên trì và tuân thủ của người bệnh. Chương trình phục hồi chức năng thường bao gồm các giai đoạn sau:

Giai đoạn sớm (0-6 tuần): Tập trung vào việc giảm đau, sưng tấy, phục hồi tầm vận động và tăng cường sức mạnh cơ bắp.
Giai đoạn giữa (6-12 tuần): Tập trung vào việc cải thiện khả năng kiểm soát khớp gối, tăng cường sức mạnh cơ bắp và tập các bài tập chức năng.
Giai đoạn muộn (12 tuần trở lên): Tập trung vào việc phục hồi khả năng tham gia các hoạt động thể thao và các hoạt động hàng ngày. Tìm hiểu thêm về Y học thể thao tại đây.

6. Phòng Ngừa Đứt Dây Chằng Chéo Trước

Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa được đứt ACL, nhưng có một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ chấn thương:

Tập luyện sức mạnh cơ bắp: Tăng cường sức mạnh cơ bắp, đặc biệt là cơ đùi và cơ gân kheo, để bảo vệ khớp gối.
Khởi động kỹ trước khi tập luyện: Khởi động kỹ trước khi tham gia các hoạt động thể thao để làm nóng cơ bắp và tăng cường sự linh hoạt của khớp gối.
Sử dụng kỹ thuật đúng: Học và sử dụng kỹ thuật đúng khi thực hiện các động tác thể thao, như nhảy, tiếp đất và đổi hướng.
Sử dụng dụng cụ bảo hộ: Sử dụng dụng cụ bảo hộ, như nẹp gối, khi tham gia các hoạt động thể thao có nguy cơ cao.
Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng áp lực lên khớp gối và tăng nguy cơ chấn thương.

FAQ: Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Đứt Dây Chằng Chéo Trước

Câu hỏi 1: Đứt dây chằng chéo trước có tự khỏi được không?

Trả lời: Không, đứt dây chằng chéo trước thường không tự khỏi được. Nếu không được điều trị đúng cách, có thể dẫn đến mất vững khớp gối, tổn thương sụn chêm và thoái hóa khớp gối.

Câu hỏi 2: Phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước có đau không?

Trả lời: Trong quá trình phẫu thuật, bạn sẽ không cảm thấy đau vì được gây mê hoặc gây tê. Sau phẫu thuật, có thể có đau nhức, nhưng bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giảm đau để giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn.

Câu hỏi 3: Mất bao lâu để phục hồi sau phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước?

Trả lời: Thời gian phục hồi sau phẫu thuật tái tạo ACL thường kéo dài từ 6 đến 9 tháng. Tuy nhiên, thời gian phục hồi có thể khác nhau tùy thuộc vào từng người và mức độ tuân thủ chương trình phục hồi chức năng.

Câu hỏi 4: Tôi có thể chơi thể thao trở lại sau khi phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước không?

Trả lời: Có, bạn có thể chơi thể thao trở lại sau khi phẫu thuật tái tạo ACL, nhưng bạn cần phải tuân thủ chương trình phục hồi chức năng và được bác sĩ cho phép. Thường thì bạn có thể bắt đầu chơi thể thao trở lại sau khoảng 9-12 tháng sau phẫu thuật.

Câu hỏi 5: Chi phí phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước là bao nhiêu?

Trả lời: Chi phí phẫu thuật tái tạo ACL có thể khác nhau tùy thuộc vào bệnh viện, bác sĩ và loại mảnh ghép được sử dụng. Bạn nên liên hệ trực tiếp với bệnh viện hoặc bác sĩ để biết thông tin chi tiết về chi phí.

BácsỹXươngkhớp.com là đơn vị điều trị chuyên sâu các vấn đề xương khớp, phục hồi chấn thương, chăm sóc người cao tuổi hàng đầu với sự phối hợp tinh túy của Y học cổ truyền và Y học hiện đại.

Bác sỹ Bùi Đức Ngọt

Đơn vị công tác: Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Bưu Điện, số 49, Trần Điền, Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội.
Điện thoại: 097.393.2912
Email: Zego2009@gmail.com
Fanpage: Bác Sĩ Bùi Đức Ngọt